Türkiye'deki akıllı şehirler için kullanılabilecek bir coğrafi veri modelinin oluşturulması ve Adapazarı örneği


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edebiyat Fakültesi Bölümü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2023

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Ömer Ünsal

Danışman: Sedat Avcı

Özet:

Geçmişte kaynak çeşitliliği, imkânlar ve gereklilikler doğrultusunda kurulan şehirler, günümüzde iklim değişikliğine en çok sebep olan ve ondan en çok etkilenen mekânlar olarak karşımıza çıkmaktadır. İklim değişikliğiyle mücadele ve uyum için akıllı şehirlerin oluşturulması gerekmektedir. Türkiye'de de akıllı şehir kavramı kabul görmüş mevzuat ve teşkilatlanma açısından ilerlemeler kaydedilmiştir. Bu kapsamda çalışma, akıllı şehrin kapsamını, Türkiye'deki akıllı şehirlerde bulunması gereken temel coğrafi veri modelini ve bu modelle örnek uygulama üzerinden nasıl olacağını göstermeyi amaçlamaktadır. Akıllı şehrin kapsamını belirlemek için literatür araştırmaları yapılmıştır. Coğrafi veri modeli oluşturmak için, Enterprise Architect 15.2 yazılımı, ulusal akıllı şehir stratejisi, akıllı şehir endeksleri, standartları ve olgunluk değerlendirme modelleri ile çeşitli mevzuat, açık veri portalları ve kentsel alandaki çalışmaların veriyle ilgili kısıtlılıkları kullanılmıştır. Adapazarı şehrinde bisiklet yoluna en uygun yerlerin önerilmesini hedefleyen örnek uygulama bölümünde, ona yakın veri, coğrafi bilgi sistemleri yazılımı ve analitik hiyerarşi süreci kullanılarak analiz edilmiştir. Çalışmanın bulgularında akıllı şehir, müşterek ihtiyaç ve beklentiler doğrultusunda coğrafi veri, teknoloji ve yenilikçi yöntemler kullanarak mevcut ve yeni zorluklara daha hızlı çözüm üreten, öngörülü, dengeli, sürdürülebilir, verimliliği, yaşam kalitesi ve iş birliği seviyesi yüksek akıl dostu şehir olarak belirlenmiştir. Coğrafi veri modelinde mantıksal düzeyde 32 sınıf oluşturulmuştur. Bunların 8'i ortak veri modeli, 5'i altyapı, 5'i çevre, 4'ü yönetişim, 9'u yaşam ve 1'i ekonomiye ilişkin sınıflardır. Bu sınıflar çok sayıda nitelik, kod ve değer listesinden meydana gelmektedir. Çalışmamızın diğer bulgusu ise, Adapazarı şehrinde bisiklet yoluna en uygun ilk öneri grubunda 10 kilometre bisiklet yolu ile yaklaşık 74.537 nüfusa, ikinci öneri grubunda 20 kilometre bisiklet yolu ile 69.655 nüfusa hizmet sağlanabileceği üzerinedir. Buna göre 58,8 kilometre mevcut bisiklet yoluyla birlikte değerlendirildiğinde kentsel nüfusun yarısı 250 metre mesafede bir bisiklet yoluna ulaşabilecektir. Sonuç olarak akıllı şehir kavramının nasıl anlaşılması gerektiği ve Türkiye'deki şehirlerin sahip olması gereken coğrafi veri modeli ortaya konulmuştur.