BİRGİVÎ MEHMED EFENDİ'NİN SARF İLMİNE DAİR GÖRÜŞLERİ VE KİFÂYETÜ'L-MÜBTEDÎ İSİMLİ ESERİNİN TAHKİK VE TAHLİLİ


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, Temel İslam Bilimleri Bölüm, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2020

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: AZİZ ENÇAKAR

Danışman: Musa Alak

Özet:

Arapça dilbilgisinin iki temel dalı vardır: Tek tek kelimeleri inceleyen "Sarf İlmi" ve cümleleri inceleyen "Nahiv İlmi". Tezimizde bu iki ilim dalı hakkında önemli eserler telif eden ve böylece Arap Dilinin Arap olmayanlar tarafından daha kolay öğrenilmesini sağlayan Birgivî Mehmed Efendi'nin (ö. 981/1573) sarf ilmine dair yaptığı çalışmaları inceledik. Yaptığımız incelemede, Birgivî'nin bu sahada Arap diline yaptığı katkıları değerlendirmeyi ve bu vesile ile Kifâyetü'l-mübtedî isimli sarf ilmine dair eserinin tahkikli neşrini gerçekleştirerek ilgililerin istifadesine sunmayı amaçladık. Bu amacı gerçekleştirmek için, tezimizi bir giriş, üç bölüm, sonuç ve tahkikli metin kısımlarına ayırdık: Girişte, tezimizin amacını ve kapsamını anlattık. Birinci bölümde, Birgivî'nin hayatından ve eserlerinden bahsettik. İkinci bölümde, Kifâyetü'l-mübtedî isimli eserini çeşitli açılardan tahlil edip tahkikte uyguladığımız metodu anlattık. Üçüncü bölümde, Birgivî'nin sarf ilmine dair yazmış olduğu eserleri çeşitli açılardan tahlil ederek onun bu ilimle alakalı görüşlerini derleyip izah etmeye çalıştık. Sonuç bölümünde bazı tesbit ve tekliflerimizi maddeler halinde sıraladık. Tahkikli Metin kısmında ise, Kifâyetü'l-mübtedî'nin, tahkik / edisyon-kritik kurallarına uygun sağlam bir metnini oluşturmaya çalıştık. Bu çalışmadan önce yapılan baskılarda belirtilmeyen Birgivî'nin kendi hâşiyelerini (minhüvât kayıtlarını), yazmalarda olduğu gibi "minhu" rumuzuyla dipnotlarda verdik. Anahtar Kelimeler: Birgivî/Birgili, Kifâyetü'l-mübtedî, el-Emsiletü'l-Fazliyye, İm'ânü'l-enzâr, Kuşadalı Ahmed Efendi.