Akademik Veri Yönetim Sistemi
Mülkiye Dergisi, sa.44, ss.643-678, 2020 (Hakemli Dergi)
Özet
Türkiye’de İslamcı grupların yayın faaliyetleri özellikle 1980’lerin ikinci yarısında iç sosyopolitik
dinamiklere ve İslam ülkelerinde gözlenen politik tartışma ve canlanmaya paralel
olarak artış göstermiştir. Bu yayınlar hem endoktrinasyon çabasının yazılı kaynaklarını
oluşturmuş hem de İslami motifler içeren metinlerin popülerlik kazanmasını sağlamıştır.
Sözü edilen dönemin ilgi çeken özelliği, İslamcı yayınların hedef okur kitlesini ve buna
uygun biçimde yayın yelpazesini genişletme çabasıdır. İslami metinlerin konuları
çeşitlenmiş ve yeni yayınlar okuyucuyla buluşmuştur. Yetişkin erkeklere seslenmenin
yanı sıra kadınlara ve çocuklara hitap etmenin gerekli ve önemli olduğunu keşfeden
İslamcı gruplar peşi sıra çocuk, aile ve kadın dergileri yayınlamıştır. Sözü edilen yayınlar
hem tematik olarak hem de üslup açısından yetişkin erkeklere hitap edenlerden görece
farklıdır. Yazar kadrolarındaki isimlerin birçoğu politik dergilerde de yazmakla beraber
çocuk ve kadın yayınlarında daha yalın ve yumuşak bir üslubu takip etmişlerdir. İslamcı
kadın ve çocuk dergilerinin bir yandan ağırlıklı olarak politika dışındaki konulara yer
vererek hitap ettiği kitleye hoş vakit geçirme olanağı sunduğu bir diğer yandan da onları
dolaylı biçimde İslamcı siyasetin sembolleri ve gündemiyle tanıştırdığı söylenebilir.
1980’lerin sağ yayın faaliyetleri içinde yer alan Türk-İslam sentezci ve İslamcı çocuk
dergileri, aralarındaki kimi farklılıklara rağmen dindar nesil yetiştirilmesi hedefi
açısından ortaktır. Bu dergiler ebeveynlere, çocuklara “yerli” ve “edepli” bir yayın vaat
etmiş, kendilerini genel çocuk dergiciliğinden ayırt etmeye özen göstermiştir
Bu çalışma, 1980’lerin ilk günlerinden İslamcı siyasetin gözle görülebilir biçimde
yükselişe geçtiği 1990’ların başına uzanan “uyanış” döneminde “mümin çocuğu”
inşa etme çabalarını analiz etmeyi amaçlamaktadır. Çalışmanın merkezinde, sosyokültürel
alanda İslam referansıyla hegemonya tesis etmeye çalışan, bir başka ifadeyle
tebliğ ve irşat odaklı faaliyetlerle toplumu aşağıdan yukarıya doğru İslamlaştırma
yöntemini seçen dini grupların yayınları yer almaktadır. Bu çerçevede çocukluğun
nasıl tahayyül edildiği, çocuklara yönelik İslamcı süreli yayınlarda hangi temaların öne
çıkarıldığı, Türkiye Çocuk, Can Kardeş, Gül Çocuk gibi dergilere odaklanmak suretiyle,
erken cumhuriyet döneminin seküler örnekleriyle kıyaslanarak incelenmektedir. Amaç,
hegemonya kurma çabasındaki İslami grupların erken cumhuriyet döneminde olduğu
gibi nesil inşasına politik bir misyon yüklediğini, İslamcılığın “uyanış” döneminde liberalçoğulcu
bir çizginin değil militan bir mücadele hattının belirgin olduğunu ve sözü edilen
mücadelenin ulusal kimliğin revizyonu ve medeniyet algısındaki değişimi kapsadığını
çocukluk teması üzerinden gösterebilmektir.