Sicill-i İftâ Defterleri Üzerinden Tokat’ta Hukuki Hayata Dair Bazı Tespitler (1916-1935)


Kalıpçı M. E.

XXVI. GELENEKSEL GENÇ HUKUK TARİHÇİLERİ KONFERANSI XXVIth ANNUAL FORUM of YOUNG LEGAL HISTORIANS, İstanbul, Türkiye, 12 - 15 Ekim 2022, ss.11-12

  • Yayın Türü: Bildiri / Özet Bildiri
  • Basıldığı Şehir: İstanbul
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.11-12
  • İstanbul Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

1916’da, müftülerin verecekleri fetvaları “sicill-i iftâ” adlı bir deftere kaydetmeleri usulü yürürlüğe konmuştur. Verilen fetvaların kaynaklarıyla birlikte yazıldığı bu defterlerden, müftülerin iş görme tarzının yanı sıra, onlara başvuran insanların yaşadıkları hukuki problemler ve bunların çözümleri hakkında bilgi edinmek mümkündür. İşte bu tebliğde, bu çeşit defterlerden olan Tokat Müftülüğü’ne ait, iki ciltlik bir sicill-i iftâ incelenecektir. Söz konusu sicill-i iftâ, hem son Osmanlı, hem Ankara hükümeti, hem de erken Cumhuriyet dönemlerine ait, 1916-1935 yılları arasında verilen fetvaları içermektedir. Bu yüzden, sayılan dönemlerin tamamı açısından önemli bir bilgi kaynağıdır. Çalışmada, sözü edilen fetvalar üzerinden, Türkiye’nin Orta Karadeniz bölgesinde yer alan Tokat şehrinin hukuki hayatına dair bazı tespitlerde bulunulacaktır. Bu sırada, Osmanlı hukukunun en yerleşik kurumlarından biri olan fetvanın farklı dönemlerdeki görümleri ve sicill-i iftâ defterlerinin hukuk tarihi açısından kaynaklık değeri hakkında söz söylemek de mümkün olacaktır.

 

In 1916, the procedure for muftis to record their fatwas in a book called “sicill-i iftâ” was put into effect. It is possible to get information about the legal problems of the people who applied to the muftis and their solutions and the working styles of the muftis from these books in which the given fatwas are written together with their sources. In this paper, a two-volume sicill-i iftâ of the Tokat Mufti office, which is one of these kinds of books, will be examined. In this sicill-i iftâ, fatwas belonging to periods of the late Ottoman, Ankara government, and early Republican (1916-1935). So it is an important information source for all of the above-cited periods. In this paper, using these fatwas, we will make some determinations about legal life in Tokat located in the central black sea region of Turkey. Meanwhile, we will also speak about the appearances of the fatwa, one of the most established institutions of Ottoman law, in different periods and the importance of sicill-i iftâ books as a legal history source.