Akademik Veri Yönetim Sistemi
RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, cilt.2013, sa.Ö13, ss.1537-1560, 2023 (Hakemli Dergi)
Çeviri, ortak bilimsel mirasın dolaşımında başat tarihsel ve kültürel aktörlerden biridir. Uzmanlık alanlarında ortak bir dilin kurulması ve bilimsel bilginin gelişimi açısından ise çeviribilim ve terimbilim çalışmaları önem kazanmaktadır. Tıp ve eczacılık temelinde botanik alanının tarihsel gelişimi bitkilerin adlandırılmasını önemli bir konu haline getirmiştir. Bilimsel dil bitkiler için Latince ikili adlandırma sistemini benimsemiştir. Anadolu botanik araştırmalarının temel referansları Boissier’nin Latince ve Davis’in İngilizce floralarıdır ve bitki adları Latincedir ve alanyazında bu bir sorundur. Türkçe bitki adları sorunu ekseninde Türkçe flora yazımı projesinde bu sorun güncel tartışmaları da beslemiştir. Doğabilimci-gezginlerin Anadolu seyahatnameleri bilimsel değerleri nedeniyle önemli kaynaklardır. Bitki adları sorunundan yola çıkan bu makalede Pierre Belon Seyahatnamesi’nde bitki adları incelenmiştir. Kaynak metinde Belon’un tanıdığı bitkileri Fransızca adlarıyla, eski botanikçilerin hatalı adlandırmalarını farklı kültürlerdeki yerel adlarıyla karşılaştırarak, Eski Yunanca, Latince ve başka dillerdeki adlarını da olduğu gibi verdiği görülmüştür. Erek metin incelendiğinde yaygın Fransızca bitki adlarının doğrudan Türkçeye çevrildiği, Latince adların ödünçlendiği, diğer dillerde ve yerel adlarıyla anılan bitkilerin ise italik olarak ödünçlenmesine ek olarak parantez içinde Latince bilimsel adı ile Türkçe karşılığı/karışıklarıyla yer aldığı görülmüştür. Erek metinde düşülen çok sayıda dipnotta, bitki ad ve tanımlarıyla ilgili ayrıntılı açıklamalar, terim kararlarıyla metnin uzman bir editoryal çalışmayla botanikçi bir okur kitlesi hedeflenerek yapıldığını göstermektedir. Sonuç olarak, bitki adlarındaki bu çokdilliliğin botanik alanının doğası gereği tarihsel, coğrafi, sosyal, kültürel ve dilsel dinamiklerine bağlı olduğu görülmüştür. Bu yönüyle konu çeviribilim ve terim araştırmaları açısından oldukça önemlidir. Yapılacak çalışmalar botanik, çeviribilim ve terimbilim araştırmalarını karşılıklı olarak besleyecek ve disiplinlerin bilgi, dil, terim ve iletişim sorunlarında çeviribilimi daha görünür kılacaktır.
Translation is one of the main historical and cultural actors in the circulation of common scientific heritage. Translation Studies and terminology studies are important for the establishment of a common language in specialized fields and the development of scientific knowledge. The historical development of botany on the basis of medicine and pharmacy has made the naming of plants an important issue. The scientific language adopted the Latin binary naming system for plants. The main references of Anatolian botanical research are Boissier's Latin and Davis's English floras and plant names are in Latin and this is a problem in the literature. This problem has also fed the current debates in the Turkish flora writing project on the axis of the problem of Turkish plant names. Anatolian travelogues of naturalist-travelers are important sources for their scientific value. Based on the problem of plant names, this article examines the plant names in Pierre Belon's “Observations”. In the source text, it was observed that Belon gave the French names of the plants he recognized, compared the erroneous names of ancient botanists with their local names in different cultures, and gave the names in Ancient Greek, Latin and other languages as they were. When the text was examined, it was seen that the common French plant names were directly translated into Turkish, Latin names were borrowed, and the plants mentioned in other languages and with their local names were italicized, as well as their Latin scientific name in parentheses and their Turkish equivalents/mixtures. The many footnotes, detailed explanations of plant names and definitions, and terminological decisions in the original text indicate that the text was edited by an expert editorial team targeting a botanical readership. In conclusion, it has been observed that this multilingualism in plant names is due to the historical, geographical, social, cultural and linguistic dynamics of the field of botany. In this respect, the subject is very important for the interraction between botanic, translation studies and terminology research. Further studies will feed translation and terminology research in botany and make translation studies more visible in the knowledge, language, terminology and communication problems of the disciplines.