Akademik Veri Yönetim Sistemi
III. Uluslararası Osmanlı Araştırmaları Kongresi, İstanbul, Türkiye, 7 - 09 Eylül 2022, ss.257
Osmanlı takvimlerinde doğayla ilgili birçok olayın tarihine yer verilmiştir. Nil ve Fırat nehirlerinin akış rejimlerinin değişim zamanları, göçmen
kuşların göç takvimleri ve rotaları, ağaçların aşılanma, bitkilerin ekim ve hasat zamanları, sürü hayvanlarının çiftleşme ve üreme dönemleri, yılan gibi
hayvanların kış uykusunun başlangıç ve bitiş tarihleri ve mevsimlerin deniz canlıları ve meteoroloji üzerindeki etkisi bunlara dahildir. Takvimlerin mevsimsel, aylık ve günlük cetvellerinde sağlık konusu ve bu kapsamda kan aldırma, kusma, hamama gitme, müshil içme, ilaç ve macun terkibi ve dengeli
beslenme gibi pratikler de bu doğa ve çevre şartlarının ritmiyle uyumlu bir sistem içinde detaylandırılmıştır. “Osmanlı’da Bilimsel Etkinliğin Teorik ve
Pratik Yönleri Üzerine Karşılaştırmalı Bir Çalışma: Yıllık ve Daimî Takvimler (1550-1710)” başlıklı proje (TÜBİTAK-1003 öncelikli alanlar programı;
proje no: 119K827) kapsamında gerçekleştirdiğimiz çalışmalar, takvimlerde geniş bir yer tutan doğa ve sağlık konularının, özellikle de dört mevsim
(fusûl-ı erbaa), dört unsur (anâsır-ı erbaa) ve dört hılt (ahlât-ı erbaa) kesişiminde bütüncül bir perspektifle ele alındığını göstermiştir. Bu çalışmamızda,
Osmanlı takvimlerinde karşılaştığımız doğa ve sağlık alanından örneklerden yola çıkarak, bu eserlerin doğa tarihi ve sağlık tarihi alanında kaynak olarak
değeri tartışılacaktır.