Fyodor Mihailoviç Dostoyevski'nin Eserlerinde Türklere ve İslâm'a Bakış


ÇİTÇİ S.

Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, cilt.3, sa.11, ss.213-222, 2010 (SCI-Expanded)

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 3 Sayı: 11
  • Basım Tarihi: 2010
  • Dergi Adı: Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi
  • Derginin Tarandığı İndeksler: Science Citation Index Expanded (SCI-EXPANDED)
  • Sayfa Sayıları: ss.213-222
  • İstanbul Üniversitesi Adresli: Hayır

Özet

Fransız İhtilali’nden sonra Avrupa’da başlayan milliyetçilik akımları zamanla Slav halkları arasında da etkili olur. Slavlar arasında dil ve kültür birliği olarak başlayan Panslavizm, 1848 İhtilali ve Kırım Savaşı’nın etkisiyle siyasî bir birliğe döner. Panslavizm, 1860’lardan sonra Rus aydınları arasında hızla yayılır. Pogodin, Katkov, Khamyakov ve Danilevskiy Panslavizmi savunup Rus halkını ve Çarı Türklere karşı kışkırtırken Tolstoy ve Granovskiy de Panslavizmi eleştiren yazılar yazarlar. Hayatı boyunca Hıristiyan teolojisini sorgulayan ve Çara isyan ettiği için Sibirya’ya sürülen Dostoyevski, hayatının son yıllarında halkçı, çar taraftarı ve Ortodoks olarak karşımıza çıkar. Ölü Bir Evden Hatıralar, Karamazov Kardeşler ve Bir Yazarın Günlüğü adlı eserlerinde Türklere ve Müslümanlara olumsuz bir bakışı vardır. Devrin sosyal ve politik olayları Dostoyevski’nin bazı hadiseler karşısında objektif kalmasını engellemiştir. Dostoyevski, insan tabiatını anlatmada ne kadar realistse, devrin sosyal ve politik olaylarını değerlendirirken de o kadar romantiktir.

Nationalism movements that began in Europe after the French Revolution gradually became effective among the Slavic nations. Panslavism that started as languistic and culturel unity among the Slavs turns into a political unity with the effect of 1848 Revolution and Cremean War. After 1960s Panslavism spreaded quickly among the Rusian intellectuals. Tolstoy and Granovsky in their writings criticised Panslavism as apposed to Pogodin Katkov, Khamyakov and Danilevsky who defended Panslavism and provoked Tsar against Turks. Dostoyevsky who questioned Christian theology throughout his life and was exiled Siberia because of rebelling Tsar, becomes populist, Tsarist and Orthodox at the end of his life. He has negative point of wievs towards Turkish people and Muslims in his works called “Memoirs From The House of The Dead”, "The Brothers Karamazov" and "A Writer’s Diary". Social and political events of the era prevented him to remain objective on the current events of the era. The more Dostoyevsky is a realist writer in narrating human nature the more romantic writer he is in evaluating social and political affairs of the era.